|
Cải cách hành chính là một trong những nội
dung cơ bản của khoa học hành chính. Phần học Quản lý hành chính nhà nước có 09
bài học, bài cuối cùng của phần học này là “Cải cách hành chính ở cơ sở” với
những nội dung cải cách hành chính (CCHC) có liên quan đến mọi lĩnh vực quản lý
được đề cập ở các bài học trước.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của
Đảng Cộng sản Việt Nam (tháng 12/1986) đã mở ra một thời kỳ phát triển mới có
tính chất bước ngoặt của Việt Nam. Từ năm 1986 đến nay, song song với công cuộc
đổi mới cơ chế quản lý kinh tế, CCHC nhà nước luôn được Đảng và Nhà nước quan
tâm và tiến hành một cách kịp thời. Để góp phần hiểu đúng các nội dung của bài
học “Cải cách hành chính ở cơ sở”, gắn với chủ trương, đường lối của Đảng và
pháp luật của Nhà nước ta về vấn đề CCHC nhà nước, trong phạm vi bài viết, tác
giả xin được trao đổi một vài nội dung cần lưu ý khi soạn, giảng bài học này.
Một là, về khái niệm
CCHC và CCHC ở cơ sở.
Giáo trình trình bày 03 khái niệm CCHC
theo các cách tiếp cận rộng, hẹp và hẹp nhất. Tùy vào cách tiếp cận mà nội hàm
của CCHC là khác nhau. Vì vậy, trong quá trình soạn giảng, giảng viên cần phân
biệt, chỉ rõ cho học viên hiểu được, ở Việt Nam nói đến CCHC là nói đến hoạt
động gì, do chủ thể nào thực hiện.
Theo nghĩa rộng, CCHC là một quá trình
thay đổi tổ chức và hoạt động của cơ quan, tổ chức phù hợp với yêu cầu thực
tiễn nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động. Theo nghĩa này, CCHC hiện
diện ở mọi cơ quan, tổ chức cả khu vực công lẫn khu vực tư. Như vậy, hoạt động
CCHC sẽ được thực hiện bởi mọi chủ thể từ cơ quan nhà nước, cơ quan của Đảng,
các cơ quan của các tổ chức chính trị -xã hội, các doanh nghiệp, đơn vị sự
nghiệp...
Theo nghĩa hẹp, cải cách hành chính là quá trình thay đổi tổ chức và hoạt động của các cơ quan nhà nước
ngày càng thích ứng với yêu cầu của sự vận động và phát triển kinh tế - xã hội
của mỗi quốc gia. Theo nghĩa này,
CCHC do các cơ quan trong bộ máy nhà nước thực hiện. Có nghĩa là, trong bộ máy
nhà nước ta, mỗi cơ quan nhà nước có chức năng, nhiệm vụ riêng (TAND có chức
năng xét xử, Quốc hội có chức năng lập hiến, lập pháp...), tuy nhiên tất cả các
cơ quan nhà nước đều tiến hành hoạt động chấp hành và điều hành (hoạt động quản
lý hành chính nhà nước trong nội bộ để củng cố tổ chức bộ máy của các cơ quan
nhà nước) nên CCHC được thực hiện trong mọi cơ quan nhà nước. Do vậy, giảng
viên cần phân biệt, chỉ rõ cho học viên thấy được sự khác nhau giữa hoạt động
CCHC với các hoạt động cải cách tư pháp và cải cách lập pháp do các cơ quan nhà
nước thực hiện.
Theo nghĩa hẹp nhất, cải cách hành
chính chính là cải cách hành chính
nhà nước, đây là quá trình thay đổi thể chế, tổ chức bộ máy, nguồn lực (nhân
lực, tài lực và cơ sở vật chất khác) và cách thức hoạt động nhằm nâng cao chất
lượng dịch vụ công, từ đó phục vụ nhân dân và xã hội ngày một tốt hơn. Theo
nghĩa này, hoạt động CCHC do các cơ quan hành chính nhà nước thực hiện, CCHC là
cải cách các yếu tố, bộ phận cấu thành nền hành chính nhà nước. Cơ quan hành
chính nhà nước ở Việt Nam bao gồm: Chính phủ, Bộ và cơ quan ngang Bộ, UBND các
cấp và các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, UBND cấp huyện.
Khi đề cập đến hoạt động CCHC ở Việt Nam
thì chủ yếu tiếp cận theo nghĩa hẹp nhất, CCHC chính là cải cách nền hành chính
nhà nước. Trong bài học này, các nội dung của CCHC nói chung và CCHC ở cơ sở
nói riêng gắn với cách tiếp cận về CCHC theo nghĩa hẹp nhất.
Hai là, về yêu cầu đối với CCHC ở cơ sở.
Nội dung của tiểu mục này đòi hỏi, trong
quá trình UBND cấp xã triển khai thực hiện các nội dung của chương trình CCHC
nhà nước ở cơ sở thì phải đảm bảo 04 yêu cầu mà giáo trình Trung cấp lý luận
chính trị phần Quản lý hành chính nhà nước trang 390 - 391 trình bày. Tuy
nhiên, với yêu cầu thứ tư, “CCHC ở cơ sở phải thực hiện đồng bộ, trong đó
phải hướng đến các nhiệm vụ sau” có những nội dung không thuộc thẩm quyền
của UBND cấp xã, bao gồm các vấn đề sau:
Cải cách thể chế, trong đó tập trung xây dựng, hoàn
thiện hệ thống thể chế của nền hành chính.
Xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, phân
định rõ trách nhiệm giữa các cơ quan, giữa các cấp chính quyền, giữa chính
quyền đô thị và chính quyền nông thôn.
Ba là, về nội dung CCHC ở cơ sở.
Giáo trình trình bày các nhiệm vụ CCHC ở
cơ sở theo quy định của Nghị quyết 76/NQ-CP ngày 15/7/2021 của Chính phủ ban
hành Chương trình tổng thể CCHC nhà nước giai đoạn 2021-2030 (phần học trước
của bài trình bày về nội dung này). Tuy nhiên, có nhiệm vụ giáo trình trình bày
đầy đủ các hoạt động mà UBND cấp xã phải thực hiện, có nhiệm vụ giáo trình chỉ
trình bày một nội dung cơ bản gắn với cấp xã và đi sâu phân tích về nội dung đó.
(1) Về cải cách thể chế hành chính ở cơ sở:
với nhiệm vụ này, giáo trình trang 411- 413 trình bày 4 nội dung, tuy nhiên, nội
dung thứ nhất, thứ hai và thứ tư chưa sát với nhiệm vụ cải cách thể chế được đề
ra trong Chương trình tổng thể CCHC nhà nước
giai đoạn 2021-2030. Theo Nghị quyết 76/NQ-CP của Chính phủ, cải cách thể chế tập
trung vào hai vấn đề đó là xây dựng, hoàn thiện hệ thống thể chế của nền hành
chính và nâng cao hiệu lực, hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật. Tuy nhiên, gắn với cấp xã trong thực hiện nhiệm vụ CCHC thể chế UBND cấp xã chỉ tập trung thực hiện nhiệm vụ nâng cao
hiệu lực, hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật. Do vậy, khi giảng dạy, giảng
viên cần chỉ rõ để học viên hiểu đúng về nhiệm vụ mà UBND cấp xã phải làm khi
tiến hành hoạt động CCHC ở cơ sở.
(2) Về cải cách thủ tục hành chính ở cơ sở: giáo
trình chỉ trình bày một nội dung của nhiệm vụ này, đó là việc thực hiện cơ chế “một
cửa”, “một cửa liên thông” trong giải quyết thủ
tục hành chính tại UBND cấp xã.
(3)Về cải cách tổ chức bộ máy hành
chính nhà nước: giáo trình chỉ trình bày một nội dung của nhiệm vụ này đó là đổi mới phương thức làm việc của cơ quan hành chính ở
cơ sở, đó là UBND cấp xã phải xây dựng quy chế làm việc theo đúng quy định của
quy chế mẫu mà Chính phủ đã ban hành và thực hiện đúng như quy chế.
(4) Về cải
cách chế độ công vụ, gắn với cấp xã, giáo trình chỉ đề cập một nội dung đó là,
chuẩn hóa đội ngũ nhân viên hành chính ở cơ sở, đặc biệt là đội ngũ cán bộ,
công chức cấp xã. Đối với đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, việc chuẩn hóa đội
ngũ này thực hiện theo quy định của Nghị định 33/2023/NĐ-CP của Chính phủ quy định
về cán bộ, công chức cấp xã và người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở
thôn, tổ dân phố (các văn bản mà giáo trình trích dẫn tại trang 417 đều hết hiệu
lực thi hành).
Từ các vấn đề
đã trình bày ở trên đòi hỏi giảng viên khi giảng nội dung CCHC ở cơ sở, bên cạnh
việc trình bày các nội dung như giáo trình đề cập, cần kết nối với nội dung
CCHC đã học ở phần trước của bài để học viên nắm được đầy
đủ các nhiệm vụ CCHC mà UBND cấp xã phải thực hiện.
Để việc giảng
dạy đạt mục tiêu mà bài học xác định, đó là trang bị những kiến thức cơ bản về
CCHC, trọng tâm là CCHC ở cơ sở, từ đó giúp học viên nâng cao nhận thức và
trách nhiệm trong quá trình thực hiện CCHC ở cơ sở, vận dụng những kiến thức đã
học để chỉ đạo hoặc tham gia vào việc CCHC ở cơ sở, đòi hỏi giảng viên khi lên
lớp cần phải làm rõ được khái niệm CCHC và CCHC ở cơ sở, nội dung của CCHC theo
Chương trình tổng thể CCHC nhà nước giai đoạn 2021-2030, trong đó phải chỉ rõ
các nội dung CCHC mà UBND cấp xã phải làm./.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Nghị quyết 76/NQ-CP ngày 15/7/2021 của Chính phủ ban hành Chương trình
tổng thể CCHC nhà nước giai đoạn 2021-2030.
2. Giáo trình Quản lý hành chính
nhà nước, Chương trình Trung cấp lý luận chính trị, Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội,
2021.
Ths.GVC:
Đinh Thị Tuyết Nhung
Khoa Nhà nước và pháp luật
|