Xây dựng khu dân cư văn hóa gắn với phong trào xây dựng nông thôn mới là một nội dung quan trọng góp phần tạo dựng môi trường sống lành mạnh, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân. Đây cũng là một trong bảy nội dung của phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa đang được thực hiện rộng rãi trong cả nước.

Cùng với các địa phương khác, trong nhiều năm nay, cấp ủy, chính quyền xã Quỳnh Lưu, huyện Nho Quan đã nỗ lực triển khai và được sự đồng thuận của đông đảo người dân. Để phong trào có hiệu quả, hàng năm, Đảng bộ xã đưa chỉ tiêu về tỷ lệ khu dân cư văn hóa vào Nghị quyết thực hiện. UBND xã thường xuyên kiện toàn Ban Chỉ đạo Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, chủ động xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện, phân công các thành viên phụ trách các khu dân cư, đồng thời ban hành và tổ chức thực hiện nghiêm túc Kế hoạch về bình xét và công nhận các danh hiệu văn hóa .

Ban Chỉ đạo Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa của xã đã bám sát các tiêu chí để đề ra nhiều biện pháp thực hiện. Một mặt, Ban Chỉ đạo đẩy mạnh công tác tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà  nước về phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa đến người dân; đa dạng các hình thức tuyên truyền thông qua các hội nghị, các buổi sinh hoạt chính trị, hội họp, giao lưu, tọa đàm và trên hệ thống truyền thanh ba cấp của xã và truyền thanh của thôn, trên trang thông tin điện tử, mạng zalo, facebook… Thông qua các hoạt động tuyên truyền, giáo dục văn hóa, nhận thức của cấp ủy, chính quyền, các ngành, đoàn thể, các tầng lớp nhân dân trong xã hội về văn hóa, về trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ phát triển văn hóa trong giai đoạn mới được nâng lên. Nhiều giá trị văn hóa, các quy định pháp luật và quy chế, quy tắc ứng xử văn hóa ngày càng thâm nhập sâu vào đời sống đã góp phần xây dựng môi trường sống lành mạnh cho cộng đồng dân cư, cho mỗi gia đình và cá nhân. Mặt khác, Ban Chỉ đạo cũng thường xuyên phối hợp kiểm tra, giám sát, hướng dẫn các khu dân cư xây dựng, bổ sung hương ước, quy ước. Việc thực hiện hương ước, quy ước của các khu dân cư góp phần giải quyết những tranh chấp, mâu thuẫn, tạo sự ổn định về an ninh, chính trị trên địa bàn xã, tạo sự tin tưởng của người dân đối với các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước.

Từ việc xác định trọng tâm của phong trào là thực hiện tiêu chuẩn “đời sống kinh tế ổn định và từng bước phát triển”, Ban Chỉ đạo đã tích cực vận động nhân dân giúp nhau phát triển kinh tế, thoát nghèo bền vững, vận động các hộ nông dân tham gia các tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp kiểu mới. Chính quyền xã đã hỗ trợ hợp tác xã và hộ nông dân liên kết với doanh nghiệp để phát triển các chuỗi sản xuất có sức cạnh tranh và hiệu quả, tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi  để không ngừng nâng cao năng suất lao động, cho hiệu quả kinh tế cao. Năm 2021, thu nhập bình quân đầu người đạt 51,5 triệu đồng. Đời sống kinh tế của nhân dân phát triển, đó là cơ sở vững chắc để thực hiện nội dung xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh ở khu dân cư.

Để có khu dân cư văn hóa, xã xác định đi từ hạt nhân gia đình văn hóa. Chính quyền xã đã tích cực vận động các gia đình tham gia phong trào xây dựng gia đình văn hóa, thực hiện tốt nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội. Mỗi gia đình nêu cao trách nhiệm trong việc xây dựng kinh tế ổn định, gia đình hạnh phúc, đoàn kết xóm làng, tương trợ giúp đỡ nhau trong những lúc khó khăn, hoạn nạn góp phần xây dựng khu dân cư lành mạnh, an toàn. Ngay từ đầu năm, xã đã tổ chức cho các gia đình đăng ký danh hiệu gia đình văn hóa. Trên cơ sở tiêu chuẩn gia đình văn hóa, Ban Chỉ đạo xã hướng dẫn các khu dân cư thực hiện bình xét đúng quy trình, thời gian, công khai, dân chủ. Năm 2021, tỉ lệ gia đình văn hóa của xã đạt 83,53%; số gia đình văn hóa 3 năm liền được duy trì trên 71,95%; có 264 hộ được nhận giấy khen. Các nội dung, tiêu chuẩn gia đình văn hóa được thực hiện đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Nhiều gia đình trước đây cuộc sống khó khăn, mâu thuẫn, lục đục, thường xuyên diễn ra tình trạng bạo lực gia đình… đến nay khi tham gia phong trào, được sự giúp đỡ của các hộ gia đình khác đã có đời sống kinh tế ổn định, các thành viên biết yêu thương, đùm bọc lẫn nhau cùng tiến bộ. Điều đó cho thấy, xây dựng gia đình văn hóa có ý nghĩa xã hội sâu sắc, là yếu tố quan trọng để xây dựng khu dân cư văn hóa và duy trì xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới.

Không chỉ quan tâm đến phát triển kinh tế, xã còn tập trung đầu tư vào các công trình như nhà văn hóa - khu thể thao của các thôn là nơi sinh hoạt văn hóa, thể thao, hội họp của người dân, xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông, các công trình phúc lợi với phương châm xã hội hóa đảm bảo điều kiện sinh hoạt cho người dân.

Tính đến năm 2021, toàn xã có 13/13 khu dân cư đạt chuẩn khu dân cư văn hóa và được duy trì chất lượng, trong đó mỗi năm có 4 khu dân cư được công nhận là khu dân cư văn hóa tiêu biểu. 100% các thôn đều có Ban vận động và có hương ước, quy chế hoạt động gắn với việc triển khai thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở. Người dân có điều kiện tham gia xây dựng mô hình tự quản, tự hòa giải các mâu thuẫn nội bộ, đấu tranh bài trừ các tệ nạn xã hội, bảo vệ an ninh trật tự ở địa phương.

Như vậy có thể thấy phong trào xây dựng khu dân cư văn hóa gắn với xây dựng xã nông thôn mới đã đem lại nhiều kết quả đáng mừng trên quê hương cách mạng. Nhân dân tích cực tham gia phát triển sản xuất, xây dựng nền văn hóa mới, xóa bỏ những hủ tục lạc hậu, thực hiện nếp sống văn minh, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh. Nhờ đó, đời sống vật chất và tinh thần được nâng lên, an ninh, trật tự được giữ vững, nhân dân phấn khởi, tin tưởng vào chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, tin tưởng vào hoạt động lãnh đạo, quản lý của chính quyền địa phương.

Từ những kết quả đạt được trong phong trào xây dựng khu dân cư văn hóa ở xã Quỳnh Lưu, bài học kinh nghiệm rút ra là xã đã bám sát nhu cầu thực tiễn, nắm bắt tinh thần của nhân dân. Từ đó, cấp ủy, chính quyền địa phương đã đẩy mạnh tuyên truyền tạo sự đoàn kết, thống nhất trong nhận thức của cộng đồng các khu dân cư. Ban Chỉ đạo phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa của xã đã linh hoạt, sáng tạo trong việc đẩy mạnh các phong trào thi đua, mọi phong trào đều được triển khai thực hiện một cách công khai, minh bạch, dân chủ. Nhờ đó, người dân đã tự giác, tích cực tham gia phong trào.

Để để tiếp tục duy trì và phát triển phong trào xây dựng khu dân cư văn hóa, trong thời gian tới, xã Quỳnh Lưu cần tập trung thực hiện những nhiệm vụ sau:

Thứ nhất, Ban Chỉ đạo Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa xã xây dựng kế hoạch cụ thể của từng năm sát với tình hình thực tiễn tại từng khu dân cư, kiện toàn và phân rõ nhiệm vụ của Ban vận động các thôn để nâng cao chất lượng.

Thứ hai, tăng cường kiểm tra giám sát việc bình xét, công nhận các danh hiệu văn hóa. Phối hợp chặt chẽ giữa Ban vận động các thôn với Ban chỉ đạo của xã.

Thứ ba, đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của nhân dân về các tiêu chuẩn xây dựng gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa tạo nên ý thức tự giác, rộng rãi trong quần chúng.

Thứ tư, triển khai đồng bộ, gắn kết phong trào xây dựng khu dân cư văn hóa với các nội dung khác của phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa và phong trào xây dựng nông thôn mới.

Xây dựng khu dân cư văn hóa là phong trào thiết thực trong xây dựng đời sống văn minh, tiến bộ ở nông thôn hiện nay. Nhất là khi thực tiễn có rất nhiều những biểu hiện không mong muốn đang ảnh hưởng đến việc xây dựng và giữ gìn môi trường văn hóa, truyền thống văn hóa như đạo đức của một bộ phận giới trẻ đang xuống cấp, tệ nạn xã hội vẫn còn, văn hóa ứng xử bị ảnh hưởng bởi văn hóa phương tây... Vì vậy, nâng cao hiệu quả, chất lượng trong phong trào xây dựng khu dân cư văn hóa, để phong trào ngày càng đi vào chiều sâu, góp phần đưa xã Quỳnh Lưu đạt tiêu chuẩn xã nông thôn mới kiểu mẫu trong thời gian tới đòi hỏi cần có sự quan tâm của toàn thể chính quyền và nhân dân Quỳnh Lưu.

Ths. Hà Thu Nga

Khoa Lý luận cơ sở

          Tài liệu tham khảo:

1. UBND xã Quỳnh Lưu, Báo cáo 338/BC-UBND, ngày 25/11/2021 về Kết quả thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” năm 2021, phương hướng nhiệm vụ năm 2022.

2. UBND xã Quỳnh Lưu, Báo cáo 362/BC-UBND, ngày 24/12/2021 về Tình hình thực hiện nhiệm vụ kinh tế- xã hội năm 2021; Kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội năm 2022.