Huy động, sử dụng,
phát huy hiệu quả các nguồn lực là điều kiện tiên quyết để phát triển mỗi quốc
gia. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế cần kết hợp hài hòa nội lực
và ngoại lực. Yếu tố ngoại lực là cần thiết, song cần tránh khuynh hướng vọng
ngoại, quá trông chờ, chú trọng, dẫn tới lệ thuộc vào nguồn lực bên ngoài. Để
phát triển bền vững và xây dựng một nền kinh tế tự chủ thì phải bồi đắp và phát
huy nguồn nội lực bên trong của đất nước. Một trong những nguồn nội lực quan trọng
chính là nguồn lực con người. Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đưa ra quan điểm
chỉ đạo phát triển đất nước trong thời kỳ mới: “…Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức
mạnh thời đại; nêu cao ý chí độc lập, tự chủ, chủ động, tích cực hội nhập và
nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế, phát huy tối đa nội lực, tranh thủ ngoại lực,
trong đó nguồn lực nội sinh, nhất là nguồn lực con người là quan trọng nhất”1.
Để phát huy
nguồn lực con người, Đảng ta xác định một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong
nhiệm kỳ 2021 – 2025 là “Khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh
phúc; giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam trong sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hội nhập quốc tế”2 và định hướng trong giai đoạn 2021 – 2030:
“Phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm
đà bản sắc dân tộc để văn hóa, con người Việt Nam thực sự trở thành sức mạnh nội
sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Tăng đầu tư cho sự nghiệp
văn hóa. Xây dựng, phát triển, tạo môi trường và điều kiện xã hội thuận lợi nhất
để khơi dậy truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc, niềm tin, khát vọng
phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; tài năng, trí tuệ, phẩm chất của con
người Việt Nam là trung tâm, mục tiêu và động lực phát triển quan trọng nhất của
đất nước.”3
Phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực
chất lượng cao là một trong ba đột phá chiến lược xuyên suốt được đặt ra từ đại
hội XI, XII và tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng tiếp tục được
kế thừa và phát triển. Một số điểm mới trong xây dựng và phát huy nguồn lực con
người tại kỳ Đại hội lần này:
Thứ nhất,
“tập trung khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, niềm tự hào, ý chí tự cường,
lòng nhân ái, tinh thần đoàn kết, đồng thuận xã hội và khát vọng phát triển đất
nước của toàn dân tộc”4. Trước kia, Bác Hồ từng nhận định: “Dân ta
có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta… Tinh thần
yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong
bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương,
trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được
đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh
đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào
công việc yêu nước, công việc kháng chiến.”5 Kế thừa
tư tưởng của Người trong bối cảnh đất nước phát triển và hội nhập, Đại hội XIII
coi lòng yêu nước, tự hào, tự tôn dân tộc là một trong những yếu tố cấu thành
nên sức mạnh nội sinh của dân tộc và yêu cầu cần được khơi dậy, biến yếu tố này
trở thành động lực để bồi đắp sức mạnh nội tại nguồn nhân lực và là sợi dây gắn
kết, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân. Từ đó, Đảng ta đề ra nhiệm vụ “gắn
kết chặt chẽ, hài hóa giữa giá trị truyền thống và giá trị hiện đại”6,
để những yếu tố truyền thống thẩm thấu và hình thành ý chí của một dân tộc,
thành nét văn hóa con người Việt Nam, để nhân dân gắn kết thành một khối sức mạnh
chống lại thù trong, giặc ngoài, để văn hóa, con người Việt Nam trở thành nét hấp
dẫn các quốc gia khác tới làm bạn, làm đối tác đầu tư; để những người con xa tổ
quốc vẫn muốn trở về xây dựng quê hương, đất nước,...
Thứ hai,
Đại hội XIII đề ra nhiệm vụ xây dựng cơ chế đột phá để thu hút, trọng dụng nhân
tài. Đây là một điểm nhấn trong định hướng sử dụng nguồn nhân lực: “tháo gỡ kịp
thời những vướng mắc, thực hiện tốt các chính sách về đào tạo, bồi dưỡng, thu
hút, trọng dụng và đãi ngộ đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ, nhất là chuyên
gia đầu ngành, nhân tài trong lĩnh vực khoa học và công nghệ”7, đồng
thời: “xây dựng các cơ chế, chính sách phát huy tinh thần cống hiến vì đất
nước của mọi người dân Việt Nam”8. Điều này là cần thiết trong bối
cảnh phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập
quốc tế, khu vực nhà nước phải cạnh tranh bình đẳng với các khu vực kinh tế
khác trong khi nguồn lực, cơ chế của Nhà nước còn nhiều hạn chế, thiếu hấp dẫn
so với khu vực tư nhân. Vì vậy, bên cạnh việc yêu cầu đổi mới chế độ tuyển dụng,
sử dụng, trọng dụng nhân tài trong quản lý, quản trị nhà nước, khoa học, công
nghệ và đổi mới sáng tạo, Đảng và Nhà nước nhấn mạnh đề cao tinh thần làm việc,
cống hiến vì Tổ quốc của mỗi người dân Việt Nam, đặc biệt là người có tài.
Thứ ba,
đổi mới mới tư duy, hoạt động giáo dục và đào tạo để nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực. Trong lĩnh vực giáo dục trước đây chỉ đề cập phương hướng chung:
“giáo dục là quốc sách hàng đầu” , Đại hội XIII yêu cầu xác định rõ mục tiêu của
giáo dục và đào tạo trong giai đoạn tới, nhằm xây dựng con người Việt Nam phát
triển toàn diện, có sức khỏe, năng lực, trình độ, có ý thức, trách nhiệm cao đối
với bản thân, gia đình, xã hội và Tổ quốc. Ngoài việc tiếp tục đổi mới nội
dung, chương trình, phương pháp giáo dục, Đại hội XIII còn nhấn mạnh “Chú trọng
hơn giáo dục đạo đức, nhân cách, năng lực sáng tạo và các giá trị cốt lõi, nhất
là giáo dục tinh thần yêu nước, tự hào, tự tôn dân tộc, truyền thống và lịch sử
dân tộc, ý thức trách nhiệm xã hội cho các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ;
giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc tốt đẹp của người Việt Nam; khơi dậy
khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc và bảo vệ vững chắc Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa”9. Như vậy, cùng với đổi mới về mục tiêu,
nội dung, chương trình, phương pháp giáo dục theo hướng hiện đại và hội nhập quốc
tế, cần giáo dục các tầng lớp nhân dân cả về mặt đạo đức, lối sống, những truyền
thống quý báu của dân tộc và đặc biệt lưu tâm hơn tới nhóm đối tượng là thế hệ
trẻ - những chủ nhân tương lai của đất nước, hướng tới xây dựng con người Việt
Nam thời đại mới, gắn kết chặt chẽ, hài hòa giữa giá trị truyền thống và giá trị
hiện đại.
Như vậy, một
trong những định hướng chiến lược quan trọng trong Đại hội XIII đó là phát triển
nguồn nhân lực, trong đó nhấn mạnh việc khơi dậy và biến những giá trị truyền
thống như lòng yêu nước, tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc, tương thân, tương
ái,… thành sức mạnh nội tại, hiện tại của đất nước, kết hợp với sức mạnh thời đại
để phát triển kinh tế, xã hội và hội nhập quốc tế có hiệu quả. Ngoài ra, nhân tố
con người không chỉ là động lực mà còn là mục tiêu hướng tới của sự phát triển,
phản ánh bản chất của chế độ xã hội chủ nghĩa. Chiến lược phát triển kinh tế -
xã hội 10 năm 2021-2030 cũng thể hiện rõ: “Khơi dậy khát vọng phát triển đất nước
phồn vinh, hạnh phúc, ý chí tự cường và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết
toàn dân tộc để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Phát huy tối đa nhân tố con người,
coi con người là trung tâm, chủ thể, nguồn lực quan trọng nhất và mục tiêu của
sự phát triển; lấy giá trị văn hóa, con người Việt Nam là nền tảng, sức mạnh nội
sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững. Phải có cơ chế, chính sách phát
huy tinh thần cống hiến vì đất nước; mọi chính sách của Đảng, Nhà nước đều phải
hướng vào nâng cao đời sống vật chất, tinh thần và hạnh phúc của nhân dân”10.
Chỉ khi phát huy được sức mạnh nội sinh là nguồn nhân lực và thực hiện đại đoàn
kết toàn dân tộc mới có thể đảm bảo Việt Nam phát triển nhanh và bền vững, xây
dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, dân tộc cường thịnh, trường tồn và hiện thực hóa được mục tiêu mà Đảng ta đề ra: phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở
thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa./.
------
Quách
Đỉnh Phúc
Giảng
viên khoa Lý luận cơ sở
|