Giám sát là nhiệm vụ quan trọng trong công tác tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền của Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) và các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội. Giám sát là việc theo dõi, phát hiện, xem xét; đánh giá kiến nghị nhằm tác động đối với cơ quan, tổ chức và cán bộ, đảng viên, đại biểu dân cử, công chức, viên chức nhà nước về việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Hoạt động giám sát chủ yếu dựa trên 3 hình thức: Tham gia giám sát với cơ quan quyền lực Nhà nước; vận động nhân dân giám sát và tự mình giám sát.

Thực hiện Quyết định số 217-QĐ/TW, ngày 12/12/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về ban hành Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội của Bộ Chính trị, Ban Thường trực UBMTTQVN huyện Nho Quan trong thời gian qua đã bám sát Kế hoạch số 03/KH-MT-BTT về Triển khai thực hiện Quy chế giám sát và phản biện xã hội ra ngày 11/8/2014 của Ban Thường trực UBMTTQ ban hành hướng dẫn và kế hoạch để triển khai thực hiện trong hệ thống MTTQVN từ huyện đến các xã, thị trấn và các tổ chức thành viên. Sau gần 05 năm (từ đầu năm 2014 đến nay), UBMTTQ huyện đã chủ trì được 33 cuộc giám sát tập trung vào các lĩnh vực như: Việc thực hiện Pháp lệnh số 34/2007/PL-UBTVQH11 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (khóa XI) về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn; thực hiện các quy định của pháp luật về tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân; thực hiện chính sách ưu đãi đối với người có công, hỗ trợ hộ nghèo; thực hiện chế độ cấp phát quà tết nguyên đán cho gia đình chính sách, người có công, gia đình nghèo và các đối tượng khác. Công tác giám sát của Mặt trận tổ quốc huyện ngày càng được nâng lên cả về số lượng và chất lượng. Tính từ năm 2014 đến tháng 6/2018, UBMTTQVN các xã, thị trấn, các Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng đã tổ chức giám sát được 556 cuộc, trong đó 213 cuộc do UBMTTQ cấp xã chủ trì và 343 cuộc do Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng chủ trì. Những xã làm tốt như Quỳnh Lưu, Yên Quang, Xích Thổ, Văn Phong... Năm 2018, Ban thường trực UBMTTQVN huyện đã hiệp thương, thống nhất với các tổ chức chính trị - xã hội, ban hành Kế hoạch số 51/KH-MTTQ - Kế hoạch Giám sát của UBMTTQVN và các đoàn thể chính trị - xã hội huyện Nho Quan năm 2018. Theo kế hoạch, tổng số cả năm 2018, MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội có 07 cuộc giám sát với 09 đơn vị, nội dung giám sát tập trung vào những lĩnh vực có liên quan đến quyền và lợi ích thiết thực của nhân dân, hội viên, đoàn viên; phù hợp với khả năng thực tế của mỗi tổ chức. Từ tháng 01 đến tháng 08 năm 2018, MTTQ huyện đã tổ chức giám sát việc tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân đối với UBND các xã Phú Lộc, Thượng Hòa; Hội Cựu chiến binh huyện giám sát việc thực hiện Quyết định 62/QĐ-TTg của thủ tướng Chính phủ về chế độ, chính sách đối với đối tượng tham gia chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, làm nhiệm vụ quốc tế ở Cămpuchia, giúp bạn Lào sau ngày 30 tháng 4 năm 1975 đã phục viên, xuất ngũ, thôi việc đối với UBND xã Gia Sơn; Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện tổ chức giám sát thực hiện Nghị định số 56/2012/NĐ-CP của Chính phủ về việc UBND các cấp đảm bảo cho các cấp hội phụ nữ tham gia quản lý nhà nước tại UBND xã Thanh Lạc¹ .

          Qua kết quả các cuộc giám sát của Đoàn giám sát UBMTTQ huyện, Ban Thường trực UBMTTQ huyện đã thống nhất kết luận việc giám sát gửi thông báo tới đơn vị, cơ quan được giám sát, và cơ quan nhà nước có thẩm quyền để kịp thời khắc phục những hạn chế, thiếu sót. Tại cuộc giám sát việc tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân đối với UBND xã Phú Lộc, Ban Thường trực UBMTTQ huyện đã thống nhất kết luận việc giám sát chỉ ra những ưu điểm, hạn chế và đề xuất kiến nghị đối với UBND xã một số nội dung sau: “Tăng cường hơn nữa công tác phối hợp giữa chính quyền với MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội. Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân về công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân; bố trí phòng tiếp dân, phân công trách nhiệm lãnh đạo, cán bộ tiếp công dân theo đúng quy định tại Quy chế tiếp Công dân của Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Bình. Kịp thời ban hành quyết định phân công cán bộ tiếp công dân; phân loại, thụ lý và tổ chức giải quyết kịp thời, đúng quy định các đơn kiến nghị, phản ánh của công dân; thường xuyên thực hiện tốt Pháp lệnh dân chủ ở cơ sở, thực hiện tốt phương châm “dân biết, dân bàn, dân kiểm tra, giám sát”; phối hợp làm tốt công tác hòa giải ở khu dân cư, giảm bớt các mâu thuẫn cá nhân phát sinh trên địa bàn, nhằm hạn chế các kiến nghị, phản ánh đến chính quyền cơ sở. Kịp thời kiện toàn Tổ hòa giải ở khu dân cư”².

Tuy vậy, công tác giám sát của MTTQVN huyện Nho Quan vẫn còn những hạn chế, yếu kém. Hoạt động giám sát của Mặt trận trong thực tế vẫn mang nặng tính hình thức, hiệu quả pháp lý chưa cao; giám sát phần nhiều mới được thể hiện qua các phát hiện, nêu ý kiến tại các kỳ họp, phiên họp của các cơ quan, tổ chức thuộc đối tượng giám sát, chưa có những phương thức giám sát đúng nghĩa và giám sát hầu như mới chủ yếu ở cấp cơ sở. Nhiều đề xuất, kiến nghị của Mặt trận chưa được cơ quan nhà nước, chính quyền các cấp xem xét, giải quyết và trả lời kịp thời; chưa tiến hành thường xuyên các hoạt động giám sát theo chuyên đề; việc tổ chức giám sát chủ yếu là dựa nhiều vào báo cáo của các cơ quan chịu sự giám sát, chưa bố trí giám sát thực tế nên báo cáo kết luận giám sát còn chung chung, hiệu lực, hiệu quả thấp. Việc theo dõi, đôn đốc giải quyết sau giám sát còn ít. Công tác giám sát việc ban hành văn bản hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh ít được quan tâm; giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo chưa có nề nếp, hiệu quả chưa cao; phạm vi đối tượng bị giám sát trong thực tế của Mặt trận còn chưa đầy đủ, chưa toàn diện, thậm chí là bỏ trống. Mặt trận mới chủ yếu tham gia giám sát được một số hoạt động của cơ quan chính quyền, còn đối với hoạt động của cơ quan dân cử và cơ quan tư pháp thì phạm vi còn hẹp; thực hiện quyền giám sát của Mặt trận chưa mạnh mẽ và chưa thể hiện đúng, đầy đủ quyền lực của nhân dân; chưa lôi kéo, phát huy tổng hợp sức mạnh các tổ chức thành viên tham gia hoạt động giám sát, còn né tránh, ngại va chạm với các cơ quan nhà nước.

Để phát huy những kết quả đã đạt được và khắc phục những hạn chế trong công tác giám sát của MTTQVN huyện Nho Quan, trong thời gian tới cần làm tốt các việc sau:

Một là, huyện uỷ Nho Quan chỉ đạo MTTQVN huyện Nho Quan tăng cường công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của cán bộ, nhân dân trong huyện về vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác giám sát của MTTQVN trong tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. MTTQVN huyện tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quán triệt về Quy chế giám sát để thống nhất về nhận thức trong các cấp, các ngành, các tổ chức thành viên và Nhân dân. Có như vậy công tác giám sát của MTTQ mới đạt được hiệu quả, phát huy được dân chủ, tập hợp được ý kiến đông đảo nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.

Hai là, tăng cường công tác giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam huyện Nho Quan.

Hằng năm, UBMTTQ huyện Nho Quan phải xây dựng kế hoạch cụ thể, lựa chọn những nội dung, vấn đề bức xúc mà xã hội đang quan tâm có liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của hội viên, đoàn viên và nhân dân để xây dựng kế hoạch triển khai công tác giám sát, trong đó cần đặc biệt quan tâm đến việc lựa chọn phương pháp giám sát phù hợp; các thành viên của đoàn giám sát nắm vững nội dung, các bước giám sát. Đoàn giám sát thực hiện đầy đủ, đúng quy trình, phù hợp với chức năng nhiệm vụ từ khâu lựa chọn nội dung, báo cáo xin ý kiến cấp ủy, xây dựng kế hoạch, thành lập đoàn giám sát, tổ chức giám sát, tổng hợp báo cáo, thông báo kết quả giám sát... phải đảm bảo đúng mục đích yêu cầu đặt ra; MTTQ huyện cần bố trí, lựa chọn những cán bộ có chuyên môn sâu, năng lực nhìn nhận, phân tích, đánh giá vấn đề, có tư duy độc lập và năng lực tổng hợp, phản biện, có bản lĩnh chính trị vững vàng, tinh thần trách nhiệm đối với công việc; thường xuyên bồi dưỡng về kỹ năng, nghiệp vụ cho cán bộ để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay; MTTQVN huyện và các đoàn thể phối hợp chặt chẽ với chính quyền các cấp và các tổ chức đoàn thể trong việc cung cấp thông tin, đảm bảo để MTTQ và các đoàn thể thực hiện tốt chức năng giám sát theo đúng các quy định hướng dẫn. Các cấp ủy đảng, chính quyền cần tạo mọi điều kiện để MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội tổ chức giám sát đạt hiệu quả hơn.

Ba là, nâng cao năng lực giám sát cho cán bộ làm công tác Mặt trận Tổ quốc Việt Nam huyện Nho Quan.

MTTQVN huyện tham mưu tổ chức Hội nghị tập huấn về nghiệp vụ giám sát cho cán bộ làm công tác giám sát để họ có đủ năng lực, trình độ trong quá trình triển khai thực hiện giám sát. Cụ thể cần phải nắm vững về mục đích, tính chất, nguyên tắc, chủ thể, đối tượng, nội dung, phạm vi, phương pháp, quyền và trách nhiệm trong giám sát. Đồng thời cần nắm vững về thực tiễn để lựa chọn những nội dung giám sát, bảo đảm thiết thực, hiệu quả.

Có thể nói trong thời gian qua, MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội huyện Nho Quan đã có nhiều nỗ lực trong đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, nâng cao hiệu quả tuyên truyền, vận động và tập hợp các tầng lớp nhân dân. Từng bước triển khai có hiệu quả công tác giám sát góp phần tích cực tham gia xây dựng Đảng, chính quyền ngày càng vững mạnh. Với phương châm: Hướng mạnh hoạt động về cơ sở, mở rộng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tạo sự đồng thuận cao trong xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của địa phương. Để phát huy tốt hơn vai trò của MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội trong công tác giám sát, trong thời gian tới cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó giải pháp có ý nghĩa tiên quyết là nâng cao nhận thức của hệ thống chính trị và toàn xã hội về hoạt động giám sát của MTTQ Việt Nam. Bên cạnh đó cần tiếp tục tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng đối với hoạt động giám sát của MTTQ Việt Nam huyện Nho Quan; nâng cao năng lực giám sát của cán bộ làm công tác MTTQ Việt Nam huyện Nho Quan cũng có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hoạt động giám sát của MTTQVN huyện Nho Quan đạt hiệu quả thiết thực./.

[1]. Báo cáo Kết quả 5 năm công tác giám sát và phản biện xã hội của MTTQ các cấp huyện Nho Quan theo quyết định 217-QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ chính trị ( khóa XI).

 ^2. Thông báo số: 14/TBKL-MTTQ, Thông báo kết luận Giám sát việc tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân đối với Ủy ban nhân dân xã Phú Lộc, ngày 15 tháng 5 năm 2018 của Ban Thường trực UBMTTQVN huyện Nho Quan.

                                                                                      Ths. GVC Đinh Khắc Trung