Tam Điệp - một vùng đất cổ, hội tụ nhiều giá trị tự nhiên, lịch sử, văn hóa lâu đời, nơi có địa hình hiểm trở, đồi núi điệp trùng với nắng sớm, mây chiều, phong cảnh vừa hùng vĩ, vừa huyền ảo, nên thơ; là điểm giao thoa các giá trị văn hóa, lịch sử vùng đồng bằng sông Hồng, Sông Mã và Hòa Bình, nên chứa đựng nhiều hệ tầng sinh thái tự nhiên và nhân văn đa dạng, phong phú. Chặng đường 40 năm qua, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Tam Điệp đã kế thừa và phát huy truyền thống lịch sử cách mạng vẻ vang, đoàn kết, chung sức, đồng lòng, năng động, sáng tạo, vượt qua mọi khó khăn, thách thức, đưa Tam Điệp từng bước phát triển theo hướng giàu đẹp, văn minh.

Những ngày đầu thị xã mới được thành lập (17/12/1982) với diện tích 110km² và 07 đơn vị hành chính gồm 3 phường, 4 xã, kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn. Cơ sở hạ tầng thấp kém; hầu hết các tuyến giao thông là đường đất và đá cấp phối, mưa lầy, nắng bụi, các cơ sở y tế, giáo dục, trường học còn đơn sơ nhà tranh vách liếp, đội ngũ cán bộ, giáo viên vừa thiếu, vừa yếu; các thiết chế văn hóa nghèo nàn; hệ thống điện, nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt còn khó khăn; tỷ lệ hộ đói, hộ nghèo chiếm gần 30%. Trụ sở cơ quan Đảng, chính quyền, đoàn thể từ thị xã đến cơ sở được xây dựng tạm bằng nhà cấp 4; một số cơ quan, đơn vị phải nhờ nhà dân để làm việc.

Trước yêu cầu của sự nghiệp đổi mới, bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương và của tỉnh, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Tam Điệp đã phát huy truyền thống đoàn kết, nỗ lực vượt qua khó khăn, phấn đấu vươn lên. Trải qua 10 kỳ đại hội, Đảng bộ thị xã trước đây, Đảng bộ thành phố ngày nay đã trăn trở, tìm tòi, sáng tạo, đề ra các chủ trương, mục tiêu và giải pháp, lộ trình phù hợp từng bước xây dựng thành phố phát triển toàn diện. Đến nay, Đảng bộ thành phố có 68 đảng bộ, chi bộ trực thuộc, với trên 6.000 đảng viên, năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức cơ sở đảng không ngừng được nâng lên. Không gian đô thị được mở rộng, thành lập thêm 03 phường mới, nâng tổng số đơn vị hành chính lên 9 đơn vị (6 phường, 3 xã); công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch được thực hiện bài bản, khoa học, có tầm nhìn xa; hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được đầu tư, nâng cấp, đưa Tam Điệp từ đô thị loại IV lên đô thị loại III; từ thị xã trở thành thành phố (năm 2015); các xã kinh tế mới trước đây, trong đó 50% thuộc xã nghèo trọng điểm của tỉnh đã đạt chuẩn nông thôn mới và đang tiếp tục xây dựng trở thành xã NTM kiểu mẫu, đã hình thành Khu Công nghiệp Tam Điệp tập trung, toàn thành phố có trên 650 doanh nghiệp,  đồng thời thu hút và tạo việc làm với thu nhập ổn định cho 70.000 lao động. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực, tỷ trọng công nghiệp, xây dựng chiếm 67,5%; dịch vụ 30%; nông, lâm nghiệp, thủy sản chỉ còn 2,5%. Năm 2021, tổng giá trị sản xuất trên địa bàn đạt 15.765 tỷ đồng (gấp 350 lần so với năm 1983); sản xuất công nghiệp đạt 10.300 tỷ đồng; Thương mại, dịch vụ phát triển mạnh, giá trị xuất khẩu đạt 350 triệu USD; giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản đạt 680 tỷ đồng. Tổng thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn đạt trên 645 tỷ đồng (tăng 450 lần so với năm 1983). Văn hóa, xã hội có nhiều tiến bộ. An sinh xã hội được đảm bảo, công tác bảo vệ chăm sóc sức khỏe nhân dân được nâng cao, chủ động phòng, chống hiệu quả dịch bệnh, nhất là đại dịch Covid-19, 100% trường học đạt chuẩn quốc gia, 100% xã, phường đạt tiêu chí Quốc gia về y tế, 100% các khu dân cư có nhà văn hóa, tỷ lệ bao phủ BHYT toàn dân đạt 92,5%, tỷ lệ hộ nghèo theo tiêu chí đa chiều giảm xuống còn 0,64%, đời sống nhân dân được nâng lên, diện mạo đô thị có nhiều đổi mới¹.

Công tác quân sự quốc phòng địa phương được củng cố, an ninh chính trị được giữ vững; thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân và khu vực phòng thủ được xây dựng ngày càng vững chắc. Các cấp uỷ, chính quyền đã quán triệt, thực hiện tốt nhiệm vụ kết hợp giữa phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội với tăng cường quốc phòng, an ninh. Thường xuyên chăm lo xây dựng lực lượng vũ trang trong sạch, vững mạnh; bảo đảm an ninh trật tự, tạo môi trường an toàn, ổn định để phát triển.

Hệ thống chính trị của thành phố không ngừng được củng cố, vững mạnh về mọi mặt. Phương thức lãnh đạo của cấp uỷ Đảng được đổi mới; hiệu lực, hiệu quả quản lý của chính quyền các cấp được nâng lên. Việc triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII, XIII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng gắn với học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và các Chủ đề công tác hằng năm của Tỉnh ủy đạt được nhiều kết quả tích cực, tạo sức lan toả mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và nhân dân. MTTQ và các đoàn thể có nhiều đổi mới về nội dung và phương thức hoạt động, gắn bó thường xuyên, mật thiết với nhân dân; tập trung hướng mạnh về cơ sở, phát huy vai trò của nhân dân trong việc thực hiện hiệu quả mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh.

Với những thành tích đã đạt được, Đảng bộ và nhân dân Tam Điệp vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng Ba; Huân chương Lao động hạng Nhất, Nhì, Ba; xã Yên Bình, xã Yên Sơn và Công ty Cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; 35 đơn vị và 16 cá nhân được tặng thưởng Huân chương Lao động; 7 tập thể được tặng Cờ thi đua của Chính phủ; nhiều tập thể và cá nhân được tặng Bằng khen của Chính phủ và nhiều phần thưởng cao quý khác².

Kế thừa và phát huy những thành tựu và kết quả của 40 năm thành lập thị xã (nay là thành phố) Tam Điệp, được sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Tỉnh uỷ, HĐND và UBND tỉnh, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân thành phố đã và đang tích cực triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và nghị quyết đại hội đảng các cấp nhiệm kỳ 2020-2025 từng bước xây dựng Tam Điệp theo các tiêu chí đô thị loại II và trở thành vùng kinh tế trọng điểm của tỉnh, tiếp tục đoàn kết, sáng tạo, quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, thử thách, viết tiếp những trang sử mới, tô thắm thêm truyền thống vẻ vang của thành phố Tam Điệp, góp phần xây dựng quê hương Ninh Binh giàu đẹp, văn minh./.

Tài liệu tham khảo:

1, 2. Tập san "Tam Điệp - 40 năm xây dựng và phát triển"

                                                                                                                                                                                                         Ths. Trần Thị Ngọc Mai

                                                         Giảng viên phòng QLĐT&NCKH