Trí thức là lực lượng lao động sáng tạo đặc biệt quan trọng trong tiến trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Xây dựng đội ngũ trí thức vững mạnh là trực tiếp nâng tầm vị thế, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng và chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị, góp phần củng cố vững chắc tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc trên nền tảng liên minh công - nông - trí.

Tỉnh Ninh Bình nằm ở cực Nam đồng bằng Bắc bộ, cách thủ đô Hà Nội 93km về phía Nam, có diện tích tự nhiên 1.411km², dân số 1.007,6 nghìn người⁽¹⁾.

Trong những năm qua, các cấp ủy đảng, chính quyền thường xuyên, quan tâm tạo điều kiện thuận lợi để đội ngũ trí thức phát triển, từng bước xây dựng được đội ngũ trí thức có tâm, có tầm và có những đóng góp tích cực trên tất cả các lĩnh vực trong sự nghiệp xây dựng và phát triển của tỉnh. Đến nay, đội ngũ trí thức toàn tỉnh có 20.076 người, gồm: 1.419 cán bộ, công chức từ cấp huyện trở lên, trong đó có 11 người có trình độ Tiến sỹ; 626 người có trình độ Thạc sỹ; 765 người có trình độ Đại học; 18.657 viên chức, trong đó có 20 người có trình Tiến sỹ; 1.474 người có trình độ Thạc sỹ; 14.268 người có trình độ Đại học⁽²⁾. Đây là kết quả chăm lo, là kết tinh trách nhiệm chung của toàn xã hội, của cả hệ thống chính trị ở tỉnh, trong đó trách nhiệm của Tỉnh ủy, UBND tỉnh giữ vai trò quyết định.

Trước hết, quán triệt sâu sắc quan điểm chỉ đạo của Đảng tại Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 06/8/2008 của Ban Chấp hành Trung ương khóa X về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước (Nghị quyết 27), Kết luận số 52-KL/TW ngày 30/5/2019 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Nghị quyết 27 (Kết luận số 52-KL/TW). Ngày 21/10/2008 Tỉnh ủy Ninh Bình đã ban hành Chương trình hành động số 21 - CTr/TU về việc thực hiện Nghị quyết số 27. Tiếp đó, Tỉnh ủy ban hành Chương trình hành động số 08-CTr/TU ngày 15/02/2012 thực hiện Chỉ thị 42-CT/TW của Bộ Chính trị “về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”; Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành Nghị quyết số 06-NQ/TU, ngày 28/12/2016 về “Phát triển nguồn nhân lực tỉnh Ninh Bình đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển bền vững”...

Nhằm cụ thể hóa Nghị quyết 27-NQ/TW, Kết luận số 52-KL/TW, UBND đã tỉnh ban hành Kế hoạch số 26/KH-UBND ngày 15/6/2012 về thực hiện Chương trình hành động số 08-CTr/TU ngày 15/02/2012 của Tỉnh ủy về thực hiện Chỉ thị 42-CT/TW của Bộ Chính trị; Kế hoạch số 23/KH-UBND ngày 14/3/2017 về tổ chức thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TU, UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ban, ngành, các huyện, thành phố rà soát quy định pháp luật liên quan đến ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý tham mưu sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới nhằm điều chỉnh, hoàn thiện chính sách - là điều kiện cần thiết để thu hút tài năng, tạo điều kiện cho trí thức phát triển, cống hiến và được xã hội tôn vinh.

Theo đó, tỉnh đã ban hành các chế độ, chính sách nhằm hỗ trợ cho cán bộ, công chức, viên chức được cử đi đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ; thực hiện các chế độ chính sách về tiền lương, phụ cấp, trợ cấp đối với trí thức được điều động, luân chuyển công tác; quan tâm đến tổ chức và hoạt động của các hội trí thức... Một số văn bản điển hình như: Nghị quyết số 25/2019/NQ-HĐND ngày 12/7/2019 của HĐND tỉnh ban hành Quy định nội dung, mức chi, mức hỗ trợ dành cho công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức tỉnh Ninh Bình; Nghị quyết số 37/2021/NQ-HĐND ngày 29/7/2021 về việc ban hành quy định chính sách khuyến khích tài năng trên địa bàn tỉnh Ninh Bình; Nghị quyết số 40/2021/NQ-HĐND ngày 29/7/2021 về việc quy định một số chính sách đối với cơ sở giáo dục mầm non dân lập, tư thục; trẻ em mầm non, giáo viên mầm non thuộc loại hình dân lập, tư thục ở địa bàn có khu công nghiệp của tỉnh Ninh Bình; Nghị quyết số 47/2021/NQ-HĐND ngày 29/7/2021 của HĐND tỉnh quy định chế độ hỗ trợ đối với cán bộ, công chức, viên chức làm việc tại các Trung tâm hành chính công của tỉnh và bộ phận một cửa tại cấp huyện, cấp xã trên địa bàn tỉnh; Quyết định số 22/QĐ-UBND ngày 11/01/2012 của UBND tỉnh thành lập và công nhận Điều lệ Quỹ khuyến học, khuyến tài Đinh Bộ Lĩnh; Quyết định số 25/2012/QĐ-UBND ngày 23/10/2012 của UBND tỉnh ban hành Quy định về công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức tỉnh Ninh Bình; Quyết định số 17/2016/QĐ-UBND ngày 21/7/2016 của UBND tỉnh ban hành Quy chế xét tặng giải thưởng Văn học - Nghệ thuật Trương Hán Siêu tỉnh Ninh Bình; Quyết định số 01/2018/QĐ-UBND ngày 02/01/2018 của UBND tỉnh ban hành quy định về công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức tỉnh Ninh Bình; Kế hoạch số 02/KH-UBND ngày 10/01/2019 của UBND tỉnh về thực hiện Nghị định 140/2017/NĐ-CP ngày 05/12/2017 của Chính phủ về chính sách thu hút, tạo nguồn cán bộ từ sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ; …

Công tác triển khai thực hiện các chính sách này đóng vai trò không nhỏ, giúp thu hút, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, đóng góp vào sự phát triển chung của tỉnh.

Thứ nhất, từ năm 2011 đến nay đã tuyển dụng được 248 công chức. Ngoài ra, từ khi có Nghị định 140/2017/NĐ-CP, toàn tỉnh đã tuyển dụng được 12 sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ trẻ về công tác tại các cơ quan, đơn vị. Đồng thời đã tuyển dụng theo kế hoạch được trên 5.680 viên chức; tuyển dụng theo Nghị quyết 27/2011/NQ-HĐND được 793 viên chức⁽³⁾.

Thứ hai, để xây dựng đội ngũ trí thức, nguồn nhân lực chất lượng cao trong các cơ quan nhà nước, tỉnh Ninh Bình đã đặc biệt chú trọng đến việc nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ thông qua việc hằng năm ban hành kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng công chức, viên chức; rà soát công tác quy hoạch cán bộ thuộc thẩm quyền theo quy định. Công tác điều động, luân chuyển, bổ nhiệm được thực hiện đúng quy trình, quy định, đảm bảo phù hợp với năng lực, trình độ và vị trí công tác. Ngoài ra các chế độ, chính sách đối với đội ngũ trí thức, cán bộ, công chức, viên chức và người lao động, việc xét tặng danh hiệu, thực hiện chế độ nâng lương thường xuyên, nâng lương trước thời hạn đối với những cán bộ, công chức, viên chức và người lao động có thành tích xuất sắc trong thực hiện nhiệm vụ cũng được các cơ quan, đơn vị đặc biệt quan tâm thực hiện. Hằng năm, UBND tỉnh đều tặng cờ thi đua, danh hiệu chiến sỹ thi đua cấp tỉnh, bằng khen cho các tập thể, cá nhân có đóng góp công sức, trí tuệ trong thực hiện nhiệm vụ chuyên môn cũng như đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh; công nhận và trao thưởng sáng kiến cho các tập thể, cá nhân có hoạt động nghiên cứu tạo ra các sáng kiến, cải tiến kỹ thuật. Giai đoạn 2008-2021, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật (Liên hiệp Hội) đã tổ chức vinh danh 484 tác giả đoạt giải và đề nghị UBND tỉnh tặng Bằng khen cho 61 tác giả đoạt giải cao⁽⁴⁾. Tổ chức gặp mặt các tác giả đoạt giải tại Hội thi, Giải thưởng Khoa học công nghệ Việt Nam. Tại buổi gặp mặt có lãnh đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh tham dự nhằm động viên cổ vũ phong trào và tôn vinh đội ngũ trí thức.

Thứ ba, nhằm củng cố và nâng cao chất lượng hoạt động các hội của trí thức, vừa đề cao trách nhiệm của trí thức vừa tạo điều kiện để trí thức tham gia nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng khoa học và công nghệ vào sản xuất, xây dựng kết cấu hạ tầng, nâng cao dân trí, chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân; tham gia giám sát, tham mưu, tư vấn và phản biện xã hội trên các lĩnh vực kinh tế - xã hội. Tỉnh luôn chú trọng đến công tác vận động thành lập, kết nạp các Hội thành viên, các Trung tâm trực thuộc nhằm thu hút đội ngũ trí thức tham gia hoạt động trong hệ thống Liên hiệp Hội. Cho tới nay Liên hiệp Hội có hệ thống tổ chức đa dạng về hình thức, phong phú về nội dung hoạt động, thu hút ngày càng đông đảo sự tham gia của trí thức khoa học và công nghệ trong tỉnh với 20 Hội thành viên và 02 Trung tâm trực thuộc với trên 350.000 hội viên⁽⁵⁾, từng bước đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của tỉnh đặt ra trong tình hình mới.

Thứ tư, để tri ân, tôn vinh các nhà trí thức, đã tổ chức xuất bản cuốn sách “các nhà khoa bảng và khoa học người Ninh Bình”, cuốn sách là tập hợp các nhà khoa bảng, các giáo sư, tiến sĩ là con em người Ninh Bình ở khắp mọi miền của tổ quốc. UBND tỉnh đã chỉ đạo lựa chọn đề cử được 07 công trình được vinh danh trong sách vàng Sáng tạo Việt Nam; một số doanh nghiệp và cá nhân được tôn vinh điển hình sáng tạo Việt Nam; lựa chọn 225 tác giả, đạo diễn, diễn viên được tặng thưởng Giải thưởng Văn học - Nghệ thuật Trương Hán Siêu⁽⁶⁾… Để tri ân, hỗ trợ các trí thức tiêu biểu có hoàn cảnh khó khăn, thực hiện Kết luận số 59-KL/TW ngày 09/4/2013 của Ban Bí thư Trung ương về việc tạm thời thực hiện việc hỗ trợ cho đối tượng nhân sĩ, trí thức, văn nghệ sĩ tiêu biểu có khó khăn trong cuộc sống; trên cơ sở đề xuất của Liên hiệp Hội, UBND tỉnh quyết định trợ cấp cho 01 đối tượng là Thầy thuốc nhân dân - trí thức tiêu biểu của tỉnh.

Thứ năm, để hỗ trợ và khích lệ khả năng sáng tạo khoa học kỹ thuật thuộc mọi tầng lớp nhân dân, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các nhân tố tài năng có cơ hội tiếp cận với nền khoa học và công nghệ tiên tiến trong và ngoài nước, phát huy khả năng nghiên cứu, học tập, khơi dậy tinh thần khởi nghiệp nhằm mục tiêu nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh và cải thiện môi trường sống, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 951/QĐ-UBND ngày 21/8/2009 về việc thành lập Quỹ hỗ trợ sáng tạo tỉnh Ninh Bình, Quyết định số 22/2009/QĐ-UBND ngày 21/8/2009 về việc ban hành quy chế về tổ chức và hoạt động của Quỹ hỗ trợ sáng tạo kỹ thuật tỉnh Ninh Bình, Kế hoạch số 60/KH-UBND ngày 06/6/2018 về Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2017-2020.

Nhằm tạo phong trào thúc đẩy quần chúng nói chung và trí thức nói riêng tham gia hoạt động sáng tạo khoa học công nghệ ở mọi lứa tuổi, mọi thành phần, mọi ngành nghề, qua đó tạo sân chơi cho đội ngũ trí thức phát huy khả năng sáng tạo của mình, UBND tỉnh đã chỉ đạo và ban hành các kế hoạch trong đó giao Liên hiệp Hội (cơ quan thường trực) phối hợp với các sở, ban, ngành, địa phương và các đơn vị liên quan tổ chức: Giải thưởng Khoa học công nghệ Hoa Lư (5 năm/1 lần), Hội thi sáng tạo kỹ thuật (2 năm/1 lần), Giải thưởng sáng tạo khoa học công nghệ Việt Nam (1 năm/1 lần), Giải thưởng Văn học - Nghệ thuật Trương hán Siêu (5 năm/1 lần), trao thưởng Quỹ khuyến học khuyến tài Đinh Bộ Lĩnh (thực hiện hằng năm). Ngoài ra, định kỳ tham gia xét tặng từ cơ sở đề nghị các Hội đồng xét tặng Trung ương đối với các danh hiệu vinh dự Nhà nước. Các hoạt động này ngày càng được tổ chức bài bản đã tạo nên động lực thúc đẩy hoạt động phát triển khoa học kỹ thuật trong nhân dân, bước đầu đạt những kết quả đáng khích lệ.

Có thể nói, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đội ngũ trí thức của tỉnh luôn sát cánh cùng giai cấp công nhân, nông dân và nhân dân lao động đoàn kết, phấn đấu, cống hiến tài năng và trí tuệ, góp phần vào sự phát triển chung của tỉnh. Đội ngũ trí thức của tỉnh luôn tích cực, chủ động nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn; tham gia nghiên cứu các nhiệm vụ khoa học và công nghệ; tham gia đóng góp ý kiến vào các đề án, quy hoạch, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, các chương trình, kế hoạch của cơ quan, đơn vị và của tỉnh. Trong các hội nghị, hội thảo và các văn bản dự thảo xin ý kiến đóng góp, đội ngũ trí thức tham gia đóng góp tư duy, trí tuệ, kinh nghiệm góp phần hoàn thiện các Nghị quyết, chương trình hành động của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, các kế hoạch, quy hoạch, mục tiêu, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội, các văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của cấp ủy, chính quyền phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Một số trí thức được bố trí làm công tác lãnh đạo, quản lý đã phát huy tốt năng lực, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị, nâng cao năng lực lãnh đạo và quản lý của cấp ủy, chính quyền các cấp. Nhiều trí thức trẻ thể hiện tính năng động, sáng tạo, thích ứng với kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế. Việc phân cấp, đổi mới cơ chế quản lý đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức gắn với quy trình tuyển dụng, bổ nhiệm, đã góp phần nâng cao chất lượng, phát huy tính năng động của đội ngũ cán bộ, công chức, trong đó có lực lượng trí thức; tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị, địa phương ngày càng thể hiện rõ hơn.

Tuy nhiên, về tổng thể, đội ngũ trí thức ở Ninh Bình đông nhưng chưa mạnh, năng lực chưa đồng đều, có mặt còn hạn chế; chưa có các công trình nghiên cứu chất lượng cao, được quốc tế công nhận; trí thức thuộc đối tượng thu hút có trình độ cao về công tác tại các cơ quan hành chính và các đơn vị sự nghiệp công lập còn ít; một số trí thức trong khối cơ quan nhà nước thiếu tính chuyên nghiệp, làm việc không đúng chuyên môn, sở trường; kỹ năng giao tiếp còn nhiều hạn chế. Một bộ phận công chức còn thiếu tự tin, một số chưa nhiệt huyết với nghề nghiệp, thiếu ý chí vươn lên về chuyên môn. Thu nhập của đội ngũ trí thức ở tỉnh còn thấp.

Để tiếp tục xây dựng, phát triển đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa, trong thời gian tới tỉnh Ninh Bình cần:

Một là, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quán triệt sâu rộng các quan điểm của Đảng về vị trí, vai trò quan trọng của đội ngũ trí thức đối với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của tỉnh tạo sự thống nhất và nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành và người đứng đầu về vị trí, vai trò của đội ngũ trí thức; đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội tạo cơ sở, tiền đề cho việc xây dựng đội ngũ trí thức đảm bảo về số lượng, nâng cao về chất lượng và hợp lý về cơ cấu, hạn chế tình trạng “chảy máu chất xám”.

 Hai là, đổi mới và từng bước hoàn thiện các cơ chế, chính sách phát triển đội ngũ trí thức; tập hợp và năng động hóa đội ngũ trí thức. Phát hiện, đưa vào quy hoạch những cán bộ, công chức, viên chức có phẩm chất, đạo đức, có trình độ, năng lực và triển vọng phát triển để xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng sử dụng nguồn nhân lực cho phù hợp với từng lĩnh vực, từng địa phương. Thực hiện chế độ, chính sách kịp thời, đúng quy định; khen thưởng kịp thời những người có thành tích, đồng thời tăng cường kỷ luật, kỷ cương, xử lý kịp thời, nghiêm minh cán bộ không chấp hành, không hoàn thành nhiệm vụ.

Ba là, tiếp tục ưu tiên đầu tư nguồn vốn phát triển hạ tầng, môi trường làm việc, nghiên cứu sáng tạo của trí thức. UBND tỉnh cần chỉ đạo tăng cường huy động và đa dạng hóa các nguồn lực xã hội, đồng thời thu hút vốn đầu tư cho các lĩnh vực khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo, y tế, văn hóa - văn nghệ..., ưu tiên nguồn vốn phát triển cơ sở hạ tầng, tạo môi trường làm việc và nghiên cứu sáng tạo cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức của tỉnh.

Bốn là, thường xuyên chăm lo, kiện toàn tổ chức, phương thức hoạt động của Liên hiệp Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh, làm cho hệ thống Liên hiệp Hội ngày càng lớn mạnh, phương thức tổ chức hoạt động ngày càng được củng cố kiện toàn, đa dạng về hình thức, phong phú về nội dung hoạt động, thu hút ngày càng đông đảo sự tham gia của trí thức khoa học và công nghệ trong tỉnh.

Năm là, nâng cao tinh thần trách nhiệm, tích cực học tập, rèn luyện về phẩm chất đạo đức, lối sống, không có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tự diễn biến, tư chuyển hóa; nâng cao trình độ lý luận, chuyên môn, nghiệp vụ, góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội. Tập trung tiềm năng, trí tuệ nhằm tăng cường hoạt động nghiên cứu khoa học.

Chăm lo, xây dựng đội ngũ trí thức có vinh dự và bổn phận trước Đảng, nhà nước và Nhân dân, không ngừng phấn đấu nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực chuyên môn, đóng góp nhiều nhất cho sự phát triển của tỉnh là mục tiêu, nhiệm vụ đồng thời là giải pháp để Ninh Bình tiếp tục phát triển, hội nhập lên một tầm cao mới.

Chú thích:

 (1): Cục Thống kê tỉnh Ninh Bình, Báo cáo số 383/BC-CTK ngày 28/12/2021 "Tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Ninh Bình năm 2021".

(2), (3), (4), (5), (6): UBND tỉnh Ninh Bình, Báo cáo số 120 /BC-UBND ngày 18/7/2022 "Tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban Chấp hành TW Đảng khóa X về “Xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”.

   Ths. GVC Quách Thị Ngọc Chính

   Trưởng Khoa Nhà nước và pháp luật