Người có uy tín chính là những nhịp cầu nối quan trọng giúp gắn kết giữa ý Đảng và lòng dân, giúp đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, tích cực lao động sản xuất, tham gia các phong trào thi đua yêu nước, bảo vệ an ninh trật tự trên địa bàn, góp phần xây dựng quê hương, đất nước văn minh, giàu đẹp.

Trong suốt tiến trình cách mạng, Đảng và Nhà nước ta luôn nhất quán với chủ trương chăm lo, xây dựng đội ngũ người có uy tín trong đồng bào DTTS, coi đó là một trong những nội dung quan trọng nhằm phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc. Báo cáo chính trị tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng(tháng 1/2021)tiếp tục khẳng định phải “Chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ, người có uy tín tiêu biểu trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số”^[1].

Người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số

Theo Quyết định số 12/2018/QĐ-TTg ngày 06/3/2018 của Thủ tướng Chính phủ “Về tiêu chí lựa chọn, công nhận người có uy tín và chính sách đối với người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số” thì người có uy tín là: “Công dân Việt Nam, không phân biệt thành phần dân tộc, cư trú hợp pháp tại Việt Nam. Bản thân và gia đình gương mẫu chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các quy định của địa phương. Là người tiêu biểu, có nhiều công lao, đóng góp trong các phong trào thi đua yêu nước, xóa đói giảm nghèo, bảo vệ an ninh trật tự, giữ gìn bản sắc văn hóa và đoàn kết các dân tộc. Hiểu biết về văn hóa truyền thống, phong tục, tập quán dân tộc; có mối liên hệ chặt chẽ và có ảnh hưởng trong dòng họ, dân tộc và cộng đồng dân cư. Có khả năng quy tụ, tập hợp đồng bào dân tộc thiểu số trong phạm vi nhất định bằng lời nói, qua việc làm, được người dân trong cộng đồng tín nhiệm, tin tưởng, nghe và làm theo”.

Hiện nay trong các văn bản của Đảng và Nhà nước tuy không nêu quan niệm riêng về người có uy tín trong đồng bào DTTS nhưng có sự nhất quán về nhận thức đội ngũ này trong khối thống nhất toàn thể những người có uy tín trong cộng đồng người Việt Nam và nêu định hướng, qui định về chăm lo, thực hiện chính sách riêng đối với họ.

Những nỗ lực quán triệt, triển khai thực hiện chính sách đối với người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số ở Ninh Bình

Hiện nay Ninh Bình có 29.411 đồng bào(DTTS), trong đó dân tộc Mường có 27.345 người (chiếm 93%) sinh sống tập trung tại 08 xã và 88 thôn bản của huyện Nho Quan,01 xã và 01 thôn của thành phố Tam Điệp; các dân tộc khác (Tày, Nùng, Thái...) có2.066 người^[2] sinh sống rải rác trên địa bàn các xã, phường, thị trấn trong tỉnh.

Từ xác định công tác vận động và phát huy vai trò người có uy tín trong đồng bào DTTS là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, các ngành, các cấp dưới sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền và phải được tiến hành thường xuyên, liên tục.Trong nhiều năm qua tỉnh Ninh Bình đã luôn quan tâm, chăm lo xây dựng đội ngũ người có uy tín trong vùng đồng bào DTTS. Cụ thể là:

Tỉnh Ninh Bình đã làm tốt công tác quán triệt, cụ thể hóa các chủ trương, chính sách chăm lo, xây dựng đội ngũ người có uy tín trong đồng bào DTTS.

Các cấp ủy Đảng, chính quyền đã tập trung quán triệt nhận thức đúng đắn về mục đích, ý nghĩa tầm quan trọng của chính sách đối với người có uy tín. Từ năm 2011 đến 2020, bám sát các qui định, sự chỉ đạo của Trung ương, Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh đã chỉ đạo Văn phòng UBND tỉnh, Công an tỉnh, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, Ban Dân vận Tỉnh ủy, Ủy ban Mặt trận tổ quốc Việt Nam tỉnh Ninh Bình, các ngành có liên quan và UBND huyện Nho Quan, thành phố Tam Điệp đã tập trung quán triệt, triển khai các Quyết định số 18/2011/QĐ-TTg ngày 18/3/2011,Quyết định số 56/2013/QĐ-TTg ngày 07/10/2013, Quyết định số 12/2018/QĐ-TTg ngày 06/3/2018 của Thủ tướng Chính phủ về tiêu chí lựa chọn, công nhận người có uy tín và chính sách đối với người có uy tín trong đồng bào DTTS; Thông tư số 05/2011/TTLT-UBDT-BTC ngày 16/12/2011 của Ủy ban Dân tộc-BộTài chính về việc hướng dẫn thực hiện Quyết định số 18/2011/QĐ-TTg ngày 18/3/2011 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách đối với người có uy tín trong đồng bào DTTS; Công văn số 285/UBDT-DTTS ngày 29/3/2018 của Ủy ban Dân tộc.

Căn cứ các quy định, hướng dẫn của Thủ tướng Chính phủ, các bộ ngành Trung ương từ năm 2012 đến 2017, UBND tỉnh ban hành 05 quyết định phê duyệt danh sách người có uy tín hằng năm và 01 quyết định phê duyệt danh sách người có uy tín giai đoạn 2018-2022^[3] đảm bảo tuân thủ trình tự, thủ tục.Qua triển khai thực hiện các quyết định, giai đoạn 2011-2021, toàn tỉnh đã bình chọn 576 lượt người có uy tín ở 58 thôn bản thuộc 08 xã có người uy tín trong đồng bào DTTS, gồm các xã Phú Long, Kỳ Phú, Cúc Phương, Thạch Bình, Quảng Lạc, Văn Phương, Yên Quang của huyện Nho Quan và xã Yên Sơn của thành phố Tam Điệp^[4].

Sự tập trung chỉ đạo thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả của cả hệ thống chính trị trong tỉnh đã nâng cao nhận thức, kịp thời động viên, khích lệ người có uy tín trong vùng đồng bào DTTS phấn khởi, tin tưởng vào Đảng và Nhà nước, tích cực vận động con cháu và cộng đồng chấp hành nghiêm chính sách chế độ của Nhà nước và của địa phương, đặc biệt là công tác xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới và làm tốt công tác hòa giải, động viên góp phần giải quyết tốt các vụ khiếu nại liên quan đến công tác giải phòng mặt bằng xây dựng các dự án trong vùng DTTS.

Công tác thực hiện chế độ, chính sách đối với người có uy tín trong vùng đồng bào DTTS được Tỉnh chỉ đạo thực hiện quyết liệt, có hiệu quả.

Giai đoạn 2012-2017công tác bình chọn người có uy tín thực hiện hằng năm, đến 2018 thực hiện theo giai đoạn (5 năm/lần)công khai, minh bạch, mỗi thôn bản bầu chọn 01 người có uy tín.

Chăm lo cho đội ngũ với người có uy tín trong vùng đồng bào DTTS, từ 2011-2021tỉnh đã bố trí 492,845 triệu đồng^[5] để thực hiện các chính sách,chế độ theo đúng quy định, hướng dẫn của Trung ương.

Nhằm tạo điều kiện để người có uy tín trong vùng đồng bào DTTS làm tốt vai trò, chức trách của mình, các cấp, ngành trên địa bàn tỉnh đã tập trung cung cấp thông tin, tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về các chủ trương, chính sách, pháp luật mới của Đảng, Nhà nước, tình hình và nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và bảo đàm quốc phòng, an ninh của địa phương theo hình thức lồng ghép với các hội nghị chuyên đề, hội nghị của huyện, xã, thôn, bản; bố trí người có uy tín trong vùng đồng bào DTTS tham gia các lớp tập huấn bồi dưỡng kiến thức, nâng cao năng lực cho cán bộ xã, thôn, bản và cộng đồng thuộc Chương trình 135, số người tham gia bồi dưỡng từ năm 2011-2021 là 560 lượt người^[6]; tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về pháp luật, quốc phòng, an ninh, chính sách dân tộc và kỹ năng hòa giải, tuyên truyền, vận động quần chúng được lồng ghép tại các hội nghị của tỉnh, của huyện, của xã.

Hằng năm nhân dịp tết nguyên đán, UBND tỉnh, huyện, xã đều tổ chức thăm hỏi, tặng quà động viên cho người có uy tín, giai đoạn 2011-2021 đã trao tặng 628 suất quà và tiền trị giá 416,1 triệu đồng; tổ chức thăm hỏi, hỗ trợ khi người có uy tín ốm đau, già yếu; kịp thời khen thưởng động viên cá nhân tiểu biểu qua tổng kết các phong trào như “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”, “Xóa đói giảm nghèo”, “Xây dựng nông thôn mới”^[7].

Đồng thời, UBND tỉnh giao Văn phòng UBND tỉnh, phối hợp các ngành có liên quan thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, giám sát việc thực hiện chính sách dành cho người có uy tín trong đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh theo đúng quy định hiện hành.

“Quả ngọt” từ những nỗ lực chăm lo, xây dựng đội ngũ người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số ở Ninh Bình

Bằng nhiều việc làm thiết thực, ý nghĩa trong thời gian qua, người có uy tín trong đồng bào DTTS của tỉnh đã khẳng định vai trò nòng cốt trên các lĩnh vực của đời sống xã hội ở vùng đồng bào DTTS. Họ thực sự là cầu nối lan tỏa các mô hình mới, các điển hình tiên tiến để cho người dân học hỏi kinh nghiệm trên các lĩnh vực của đời sống xã hội; thực hiện việc tuyên truyền cho con cháu và dòng họ về nếp sống văn hóa, đẩy mạnh việc học tập, xây dựng xã hội hóa học tập, giảm thiểu việc tảo hôn trong cộng đồng dân cư, giảm thiểu tỷ lệ hộ nghèo, vận động nhân dân sống nếp sống mới, giảm tình trạng uống rượu say, không bài bạc, giải quyết các vấn đề phát sinh nhỏ tại cơ sở. 

Thông qua các cuộc vận động, các hội nghị ở địa phương, nhiều người có uy tín đã có ý kiến đóng góp thiết thực vào chương trình phát triển kinh tế - xã hội và công tác xây dựng Đảng, chính quyền, giúp đảng bộ cơ sở có chủ trương đúng đắn về công tác cán bộ, công tác vận động quần chúng ở cơ sở, góp phần củng cố hệ thống chính trị cơ sở ngày một vững mạnh.

Trong tuyên truyền, vận động thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, công tác xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới người có uy tín trong đồng bào DTTS luôn tích cực vận động và giúp đỡ nhiều hộ đồng bào tự lực, tự cường vươn lên trong cuộc sống, phát triển kinh tế gia đình. Bản thân người có uy tín và gia đình có nhiều đóng góp tích cực như: hiến đất làm đường, tham gia lao động công ích, gương mẫu trong phát triển kinh tế hộ gia đình, đã vận dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào trồng trọt, chăn nuôi gia súc, gia cầm, thủy sản, sử dụng các giống ngô, lúa mới cho năng suất cao, bảo vệ rừng…..

Trong phong trào bảo vệ an ninh tổ quốc, người có uy tín trong đồng bào DTTS đã thật sự phát huy vai trò và có những đóng góp trong công tác tuyên truyền, vận động đồng bào dân tộc tích cực tham gia, tích cực đấu tranh ngăn chặn nhiều hoạt động trái pháp luật; tích cực tham gia giải quyết hiệu quả các vụ việc liên quan đến an ninh, trật tự, các vụ tranh chấp, liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng xây dựng các dự án trong vùng dân tộc, hòa giải mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân.

Hưởng ứng cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, người có uy tín thực sự trở thành lực lượng nòng cốt, bằng hành động, việc làm cụ thể để làm gương và tích cực vận động, giáo dục con cháu, trong dòng hộ và cộng đồng tham gia giữ gìn, bảo vệ, phát huy giá trị văn hóa dân tộc, vận động đồng bào xây dựng nếp sống mới, xây dựng gia đình văn hóa, làng bản văn hóa; vận động nhân dân xóa bỏ các thủ tục lạc hậu, đặc biệt là những hủ tục trong việc cưới, việc tang.

Như vậy, để những nỗ lực của các cấp, các ngành và những đóng góp của đội ngũ người có uy tín trong đồng bào DTTS ở Ninh Bình tiếp tục phát huy hiệu quả. Thời gian tới chúng ta cần quyết tâm quán triệt, triển khai thực hiện tốt định hướng “Tăng cường xây dựng, củng cố sức mạnh khối đoàn kết toàn dân, coi trọng phát triển thành viên, đoàn viên, hội viên nhất là các cá nhân tiêu biểu, đội ngũ trí thức, nhân sĩ, người có uy tín trong tôn giáo, dân tộc thiểu số”^[8]đã được Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Ninh Bình lần thứ XXII đề ra./.

Nguồn tài liệu tham khảo:

[1]. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb Chính trị Quốc gia - Sự Thật, Hà nội 2021, tập I, trang 170.

[2], [4], [5], [6], [7]. Báo cáo số 33 /BC-VPUBND ngày 11/5/2021 của Văn phòng Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Bình Tổng kết 10 năm thực hiện chính sách đối với người có uy tín
trong đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2011-2021.

[3]. Quyết định số 774/QĐ-UBND ngày 05/6/2018của UBND tỉnh Ninh Bình về việc phê duyệt danh sách người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2018-2022.

[8]. Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XXII, Tỉnh ủy Ninh Bình, trang 121.  

                                                        Ths. GVC. Quách Thị Ngọc Chính