Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, kinh tế tư nhân ngày càng được khẳng định là một trong những động lực quan trọng của tăng trưởng và phát triển kinh tế. Tại tỉnh Ninh Bình, với sự quan tâm chỉ đạo sâu sát của các cấp ủy Đảng, chính quyền và sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp, khu vực kinh tế tư nhân đã có những bước phát triển mạnh mẽ cả về số lượng, chất lượng, góp phần quan trọng vào tăng trưởng GRDP, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo việc làm và nâng cao đời sống nhân dân.

Thực hiện nhất quán quan điểm của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thời gian qua, tỉnh Ninh Bình đã tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh, hỗ trợ và thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ, bền vững:

Thứ nhất, Tỉnh kịp thời thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế tư nhân phù hợp với thực tiễn phát triển của địa phương.

Trên cơ sở Nghị quyết số 10-NQ/TW, ngày 03/6/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; Nghị quyết số 41-NQ/TW, ngày 10/10/2023 của Bộ Chính trị khóa XIII về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới và các chương trình hành động của Chính phủ, tỉnh Ninh Bình đã ban hành nhiều chương trình hành động và kế hoạch cụ thể nhằm kịp thời thể chế hóa như: Chương trình hành động số 16-CTr/TU, ngày 28/8/2017 thực hiện Nghị quyết số 10-NQ/TW; Kế hoạch số 164-KH/TU, ngày 19/01/2024 về thực hiện Nghị quyết số 41-NQ/TW. Ban cán sự Đảng UBND tỉnh chỉ đạo UBND tỉnh ban hành các kế hoạch: Kế hoạch số 109/KH-UBND ngày 05/10/2017 về triển khai thực hiện Chương trình hành động số 16-CTr/TU, ngày 28/8/2017 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy; Kế hoạch số 91/KH-UBND ngày 24/5/2023 triển khai thực hiện Nghị quyết số 45/NQ-CP ngày 31/3/2023 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 10-NQ/TW giai đoạn 2023 - 2025 và những năm tiếp theo, Kế hoạch số 164-KH/TU, ngày 19/01/2024 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới. Các văn bản trên đã tạo hành lang pháp lý đồng bộ, thống nhất, giúp doanh nghiệp, hộ sản xuất kinh doanh yên tâm đầu tư, mở rộng quy mô sản xuất, phát triển đúng hướng, hiệu quả và bền vững.

Thứ hai, thực hiện rà soát, sửa đổi và ban hành cơ chế, chính sách nhằm cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư, sản xuất kinh doanh và nâng cao  năng lực cạnh tranh.

Với mục tiêu tạo lập môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi, bình đẳng, minh bạch để khuyến khích các hộ kinh doanh có tiềm năng mở rộng đầu tư, chuyển đổi thành lập doanh nghiệp, hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp tăng trưởng thực chất, hiệu quả, tạo nền tảng vững chắc, làm động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội địa phương, phấn đấu sớm xây dựng Ninh Bình đến năm 2025 trở thành tỉnh phát triển trung bình khá và đến năm 2030 thành tỉnh khá của vùng đồng bằng Sông Hồng. Tỉnh đã ban hành các nghị quyết, chương trình, kế hoạch triển khai thực hiện (Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành Nghị quyết số 01-NQ/TU, ngày 20/4/2021 về xây dựng chính quyền điện tử, chuyển đổi số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 106/KH-UBND ngày 12/7/2021 triển khai thực hiện Nghị quyết số 01-NQ/TU, ngày 20/4/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về xây dựng Chính quyền điện tử, chuyển đổi số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết số 28/2017/NQ-HĐND ngày 06/7/2017 quy định chính sách hỗ trợ đào tạo nghề trình độ trung cấp, cao đẳng tỉnh Ninh Bình đến năm 2020; Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh ban hành Nghị quyết số 05-NQ/BCSĐ, ngày 09/01/2018 về đẩy mạnh cải cách hành chính, trọng tâm cải cách thủ tục hành chính, triển khai thực hiện có hiệu quả các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, phát triển sản xuất kinh doanh;....),  trong đó nổi bật là thực hiện có hiệu quả các giải pháp cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút đầu tư, tháo gỡ khó khăn cho kinh tế tư nhân phát triển. Đặc biệt, việc tổ chức các cuộc đối thoại định kỳ hằng tháng giữa chính quyền và cộng đồng doanh nghiệp để trao đổi tất cả các vấn đề doanh nghiệp quan tâm, ý kiến và tổ chức các hội nghị lớn gặp gỡ doanh nghiệp trong khu công nghiệp, cụm công nghiệp, doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI)... đã kịp thời tháo gỡ khó khăn, tạo dựng niềm tin của doanh nghiệp vào chính quyền nhất là trong thời gian đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp và tình hình chính trị - kinh tế thế giới biến động, tác động lớn tới hoạt động sản xuất và đời sống xã hội.

Thứ ba, hỗ trợ kinh tế tư nhân đổi mới sáng tạo, hiện đại hóa công nghệ, thực hiện chuyển đổi số để  nâng cao năng suất lao động.

Để kinh tế tư nhân phát triển bền vững, tỉnh đã chú trọng thúc đẩy đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất kinh doanh. Trên cơ sở các chương trình quốc gia về phát triển khoa học, công nghệ, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 22/2017/NQ-HĐND ngày 06/7/2017 quy định chính sách hỗ trợ xác lập quyền sở hữu công nghiệp và phát triển nhãn hiệu cho các sản phẩm của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2017- 2020 và Nghị quyết số 123/2021/NQ-HĐND ngày 10/12/2021 về việc hỗ trợ đăng ký bảo hộ, phát triển tài sản trí tuệ, triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phấm, hàng hóa, dịch vụ cho các tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh Ninh Bình đến năm 2025. Thông qua đó, các đơn vị đã triển khai thực hiện nhiệm vụ khoa học công nghệ và phát triển tài sản trí tuệ cho các sản phẩm hàng hóa đặc thù của địa phương, xây dựng nhãn hiệu chứng nhận cho các sản phẩm: Nem chua Yên Mạc, Nếp hạt cau Ninh Bình, Đào phai Tam Điệp, Chè trại Quang Sỏi, Bún mọc Kim Sơn, Rau cần Yên Hòa, Trà hoa vàng Cúc Phương, Sen Hoa Lư, Hàu giống Kim Sơn và Dưa Gia Viễn. Bên cạnh đó tỉnh đặc biệt quan tâm hỗ trợ các doanh nghiệp nghiên cứu, chuyển giao, đổi mới công nghệ và tiếp cận các nguồn vốn của tỉnh, Trung ương. Từ năm 2017 đến tháng 9/2023, đã hỗ trợ 15 doanh nghiệp triển khai thực hiện 17 đề tài, dự án khoa học và công nghệ từ nguồn ngân sách Trung ương trong các lĩnh vực, cụ thể: 03 đề tài, dự án cấp quốc gia do Công ty cổ phần Tập đoàn Công nghiệp Quang Trung chủ trì thực hiện; 14 dự án nông thôn miền núi do các doanh nghiệp trong tỉnh tổ chức thực hiện. Hỗ trợ 42 lượt doanh nghiệp triển khai thực hiện 45 nhiệm vụ khoa học và công nghệ từ nguồn ngân sách cấp tỉnh, tập trung chủ yếu vào lĩnh vực nông nghiệp và công nghiệp¹. Thông qua các chính sách hỗ trợ sở hữu trí tuệ, phát triển nhãn hiệu sản phẩm, truy xuất nguồn gốc hàng hóa và chương trình phát triển doanh nghiệp khoa học – công nghệ, nhiều doanh nghiệp tư nhân đã từng bước nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh trên thị trường.

  Tỉnh cũng tập trung xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, đặc biệt khuyến khích giới trẻ, phụ nữ và hộ sản xuất kinh doanh cá thể chuyển đổi mô hình hoạt động, qua đó tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ sự phát triển dài hạn của khu vực tư nhân. Với những nỗ lực nhằm thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp sản xuất, kinh doanh, các tầng lớp thanh niên, phụ nữ, các hộ sản xuất kinh doanh đã mạnh dạn đầu tư, xây dựng các mô hình phát triển kinh tế và đã đem lại hiệu quả cao. Kết quả nổi bật trong giai đoạn 2019-2022, tổng nguồn vốn ngân sách tỉnh ủy thác qua Ngân hàng chính sách xã hội triển khai hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp là 30 tỷ đồng; đã triển khai hỗ trợ cho 506 mô hình, dự án  do đoàn viên, thanh niên làm chủ; các cấp hội (tổ chức chính trị - xã hội) đã cho trên 50.000 hội viên vay vốn để phát triển kinh tế gia đình, trang trại, gia trại với tống số vốn trên 3.000 tỷ đồng; hỗ trợ 812 phụ nữ khởi nghiệp². Một số mô hình, dự án được hỗ trợ vay vốn khởi nghiệp đã phát huy hiệu quả có doanh thu ổn định như: mô hình trồng nông sản sạch tại Phố 7, thị trấn Yên Ninh, huyện Yên Khánh; mô hình nuôi trồng tảo xoắn Spirulinna tại thôn 3, xã Đông Sơn, thành phố Tam Điệp; mô hình chăn nuôi gà đông tảo tại thôn Đại Hòa, xã Xích Thổ, huyện Nho Quan; mô hình phát triển, nuôi tôm công nghiệp khu vực nước mặn tại xóm 1, xã Kim Hải, huyện Kim Sơn...

Hỗ trợ kinh tế tư nhân thực hiện chuyển đổi số, tỉnh đã xây dựng và tổ chức thực hiện có hiệu quả kế hoạch phát triển thương mại điện tử tỉnh Ninh Bình các giai đoạn 2016-2020, 2021-2025. Chú trọng mở rộng khả năng tham gia thị trường và đẩy mạnh cạnh tranh bình đẳng cho các doanh nghiệp. Từ năm 2017 đến tháng 9/2023, đã hỗ trợ kinh phí triển khai ứng dụng thương mại điện tử trong hoạt động sản xuất kinh doanh cho hơn 800 đơn vị với tổng kinh phí từ ngân sách là trên 30 tỷ đồng. Ngoài ra, đã phối hợp với Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số - Bộ Công Thương hỗ trợ các doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia các gian hàng miễn phí trên các nền tảng thương mại điện tử Việt Nam như sendo, tiki, lazada...; hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu trên địa bàn tham gia chương trình xúc tiến bán hàng trên nền tảng ECVN; tổ chức Hội nghị tập huấn “Thương mại điện tử xuyên biên giới: Kỷ nguyên bứtt phá”. Qua đó, giúp các đơn vị có thêm kênh quảng bá, giới thiệu sản phấm theo hướng hiệu quả, tiết kiệm chi phí, mở rộng thị trường, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm, góp phần đẩy mạnh phát triển kinh tế số, thúc đẩy xuất khẩu trên địa bàn tỉnh, đưa các sản phẩm tiêu biểu, sản phẩm OCOP của tỉnh đến với người tiêu dùng trong cả nước.

Thứ tư, phát huy sự tham gia của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội đối với sự phát triển của kinh tế tư nhân.

Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội trong tỉnh đã tập trung chỉ đạo và triển khai thực hiện có hiệu quả các hoạt động giám sát và phản biện xã hội, phát huy tốt vai trò là cầu nối giữa cấp ủy Đảng, chính quyền với Nhân dân, doanh nghiệp. Thống nhất nhận thức, tư tưởng, hành động trong triển khai các chủ trương, chính sách về phát triển kinh tế tư nhân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã phát huy vai trò trong giám sát, phản biện xã hội bảo đảm giữ nghiêm kỷ luật, kỷ cương, giữ vững sự lãnh đạo của Đảng đối với khu vực kinh tế tư nhân.

Tỉnh thực hiện đổi mới nội dung, phương thức hoạt động nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và nâng cao vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội các cấp đối với kinh tế tư nhân thông qua việc ban hành và triển khai thực hiện các nghị quyết: Nghị quyết số 08-NQ/TU, ngày 13/3/2017; Kế hoạch số 50-KH/TU, ngày 13/7/2017 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về “Tăng cường xây dựng và nâng cao vai trò, hiệu quả hoạt động của tổ chức đảng và các đoàn thể chính trị xã hội trong các doanh nghiệp ngoài khu vực Nhà nước trên địa bàn”; Quyết định số 651-QĐ/TU, ngày 19/7/2017 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về ban hành quy chế phối hợp công tác giữa Đảng ủy khối doanh nghiệp với các cơ quan, đơn vị có liên quan trong công tác tăng cường xây dựng và nâng cao vai trò, hiệu quả hoạt động của tổ chức đảng và các đoàn thể chính trị - xã hội trong các doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước trên địa bàn tỉnh Ninh Bình.

Thực hiện đồng bộ và hiệu quả các giải pháp cơ bản trên, kinh tế tư nhân tỉnh Ninh Bình trong giai đoạn vừa qua đã có sự phát triển mạnh mẽ. Đến ngày 28/02/2025, trên địa bàn tỉnh có 6.720 doanh nghiệp đang hoạt động (trong đó, công ty TNHH là 5.242 doanh nghiệp, doanh nghiệp tư nhân là 558 doanh nghiệp, công ty cổ phần là 920 doanh nghiệp), với tổng vốn điều lệ đã đăng ký là 89.113 tỷ đồng³. Các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh hoạt động tập trung ở một số lĩnh vực như: xây dựng; bán buôn, bán lẻ, lắp ráp ô tô; nông nghiệp, thủy sản. Trình độ công nghệ, áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ ngày càng tăng cao đã góp phần quan trọng duy trì tốc độ tăng trưởng tương đối cao của tỉnh qua các thời kỳ, giai đoạn 2016 - 2020 đạt bình quân 8,9%/năm; giai đoạn 2020-2024, mặc dù chịu tác động nặng nề của dịch Covid-19 nhưng tỉnh Ninh Bình vẫn thuộc nhóm các tỉnh đạt tăng trưởng ở mức khá so với cả nước. Quy mô nền kinh tế của địa phương không ngừng được mở rộng, đến hết năm 2024, GRDP đạt gần 56.777 tỷ USD, tăng 8,52% so với năm 2023, xếp thứ 5/11 tỉnh, thành phố khu vực đồng bằng sông Hồng và đứng thứ 17/63 tỉnh, thành phố trên cả nước, hoàn thành và hoàn thành vượt mức 15/15 chỉ tiêu và nhóm các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội chủ yếu, trong đó, hoàn thành vượt mức 14 chỉ tiêu. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực theo hướng tăng tỷ trọng ngành dịch vụ, tính đến hết năm 2024, tỷ trọng ngành công nghiệp - xây dựng chiếm 41,7%, tỷ trọng ngành dịch vụ chiếm 48,2%, tỷ trọng ngành nông, lâm, nghiệp, thủy sản chiếm 10,1^%4.

Với những kết quả quan trọng đã đạt được, chúng ta tin tưởng rằng kinh tế tư nhân tỉnh Ninh Bình cùng với kinh tế tư nhân trong cả nước sẽ trở thành lực lượng tiên phong trong kỷ nguyên mới, thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nâng cao sức cạnh tranh quốc gia, góp phần xây dựng một Việt Nam năng động và ngày một vươn xa trên trường quốc tế.

Ghi chú:

[1],[2] Báo cáo số 375 – BC/TU, ngày 22/9/2023 của Ban thường vụ Tỉnh ủy Ninh Bình về sơ kết đánh giá tình hình thực hiện Nghị quyết số 10-NQ/TW, ngày 03/6/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

[3],[4] Báo cáo số 849/BC-STC ngày 18/3/2025 của Sở Tài chính tỉnh Ninh Bình về Xây dựng Đề án phát triển kinh tế tư nhân tỉnh Ninh Bình.

                                                                       Ths. Phan Thị Hiền

                                                                 Giảng viên Khóa Lý luận cơ sở